Ekvador’da “yurttaşlar” devrimi

17 Şubat 2007
 Rafael Correa 15 Ocak’ta cumhurbaşkanlığı görevine başladığından beri Ekvador toplumunu değiştirme planını uygulamaya başladı. Planın özü “yurttaşların devrimi”ne dayanarak “21. yüzyıl sosyalizmi”ni kurmak ve ülkeyi yeniden yapılandırmak için ulusal gelirle sağlık, eğitim, yerleşim ve çevre gibi programlara yatırım yapmak. 

Çevre kirlenmesini azaltmak için Correa 3 Şubat’ta çevreye zarar veren petrol şirketlerin anlaşmalarının askıya alınacağını açıkladı. Karar, geçen yıl kontrat şartlarına uymadığı için imtiyazları kaldırılan Oxy Petrol Şirketi’nin işlettiği yataklardan Ekvador hükümetinin bir milyar dolar kazandığı açıklandıktan sonra alındı. Correa, hükümet payını arttırarak toplumsal yatırımlarda kullanılacak parayı sağlamak üzere öteki şirketlerle de pazarlığın başlayacağını söyledi. 

Biyolojik türler yönünden dünyanın en zengin bölgelerinden birinde olan Petrol Bloğu 31’de araştırma hakkına sahip olan Brezilyalı Petrobras şu anda inceleme altında. Hükümetin şimşeklerini üstüne çeken bir başkası da Junin’de Ascendant Copper’in işletmeye hazırlandığı bakır ocakları. Ascendant’ın çevre etkilenmesi raporu 2006 yılında reddedilmişti ve şirket aynı zamanda maden ocağının işletilmesine karşı çıkan yerel halkı yıldırtmak için paramiliterleri kullanmakla suçlanıyor. 


5 Ocak’ta Ekvador, sınırda ve Ekvador’un bazı yörelerinde havadan glyphosate (tarım ilacı) püskürttüğü için Kolombiya’ya karşı Uluslararası Adalet Mahkemesinde dava açacağını bildirdi. Bu nedenle geçen yıl aralık ayında elçisini Kolombiya’dan geri çekmişti. İlaç püskürtme ABD’nin parasal olarak desteklediği “uyuşturucuya karşı savaş”ta kokainin ham maddesi koka bitkisini imha etmek için yapılıyor. Ama aynı zamanda korkunç çevre kirlenmesine, sakat doğumlara yol açıyor ve su havzalarını zehirliyor. 

Hükümetin 31 Ocak’ta açıklanan yeni bütçesi dış borç ödemesini 1 milyar dolar azaltıyor ve hükümetin borç ödeme pazarlığı başlatma niyetini tekrarlıyor. Aynı zamanda hükümet vergi reformunun ana hatlarını açıkladı. Plana göre şirketlerin ödediği vergiler yükselirken, katma değer vergisi %12’den %10’a indiriliyor. Correa’nın açıklamasına göre, bir milyondan fazla en yoksul ve korumasız (hastalar ve tek anneler dahil) insana verilen sosyal yardımlar iki kat artıyor. 

Bununla beraber Correa bazı konularda zorlanıyor. Muz üreticileri, Correa’nın tarım bakanı olarak seçtiği Carlos Vallejo’ya karşı çıktı. Vallejo Correa’nın başkanlık seçiminde rakibi Alvaro Noboa’nın yakın iş arkadaşı. Noboa Ekvador’un en varsıl adamı ve bir sürü muz çiftliklerinin sahibi. Çocuk işçi çalıştırmak ve şiddet kullanarak grev kırmakla suçlanıyor. Başsavcı görevine getirilen Noboa’nın bir başka iş arkadaşı Francisco Cucalon, Correa’nın ve başkalarının atamanın anayasaya aykırı olduğu nedeniyle karşı çıkmalarından sonra, görevinden ayrılmak zorunda kaldı. 

Ekvador’un ilk kadın savunma bakanı Guadalupe Larriva’nın göreve başladıktan dokuz gün sonra ölümü de Correa’nın karşısına çıkan engellerden bir başkası. Larriva Manta hava üssünün yakınlarında iki helikopterin çarpışması sonucu öldü. Ekvador Sosyalist Partisi’nin eski başkanı, eğitim sendikasının başı olan Larrive silahlı kuvvetleri yeniden düzenlemeyi ve en alt kademe askerlerin ücretlerini arttırmayı planlıyordu. 

Hükümetin başlattığı bağımsız bir araştırma kazada kuşkulu bir durum bulamadı. Yine de Correa ordunun başını değiştirdi. Savunma Bakanı olarak da bir başka kadını, Lorena Escudero’yu atadı. Aynı zamanda yolsuzluklarla dolu polis örgütünün üç şefini değiştirdi. 

Correa’nın reform programının en önemli parçası Venezüella ve Bolivya’da olduğu gibi kurucu meclisin toplanması. Bu konu Ekvador’da egemen olan geleneksel politik güçler arasında anlaşmazlığa çözüm bulma sorununu yarattı. Ekvadorluların %75’i Kurucu Meclisi destekliyor ama Meclis’te ve Yüksek Seçim Mahkemesinde (TSE) egemen olan geleneksel partiler, güçlerini kaybetmekten korktuklarından, engel çıkartıyor. 

TSE 18 Mart’ta yapılması planlanan Kurucu Meclis Referandumu’nun yasal olduğu kararını bile bile geciktirdi. Sonra, Kurucu Meclisi savunan yüzlerce protestocunun mahkeme salonunu basması üzerine karar vermesi için, topu, zaten Correa’ya karşı olan meclise attı. O zamandan beri de mecliste partiler yasanın geçmesini oyalıyor, denetimi kaybetmemek için meclisin yetkilerini sulandırmak üzerine uzun uzun tartışıyor. 

30 Ocak’ta binlerce eylemci Meclis’i bastı, “Sıçanlara Ölüm!” ve “Büyük Meclis’e hayır, Kurucu Meclise Evet!” diye haykırarak Kurucu Meclis tasarısının yasalaştırılmasını istedi. Görevliler Meclis Binasını boşalttı ve gözyaşı bombası kullanarak eylemcileri dağıttı. Zaten Ekvadorluların yolsuz diye bildiği meclis üyelerinin eylemcileri öfkelendiren bir başka işi, tam o gün kendi aylıklarının artması için oy vermeleri oldu. 

6 Şubat’ta Meclis Kurucu Meclis için yapılacak oylama önlendi. 2005 yılında halk ayaklanmasıyla görevinden alınan eski Cumhurbaşkanı Lucio Gutierrez’in Vatansever Toplum Partisi (PSP) tasarıyı desteklemeye söz vermişti ama oylamaya katılmayı reddetti. 100 sandalyeden 24’ünü kazanan PSP mecliste ikinci büyük parti ve bu nedenle denge partisi. Genel kanı, partinin tasarıyı desteklemesi mecliste ve hükümette birkaç önemli mevki almasına bağlı olacak. 

Gutierrez’i “engerek yılanı” diye tanımlayan Correa, eğer meclis tasarıyı geçirmezse veya oyalamaya devam ederse, meclisi devre dışı bırakmakla tehdit etti. Yardımcı Başkan Lenin Moreno sadece bu tasarının parametrelerini hazırlamak için geçici bir kurul toplanmasını önerdi. Aynı zamanda Correa “Kavga Meclis ile 13 milyon Ekvadorlu arasında” diyerek halktan protesto eylemlerine devam etmelerini isteyeceğini söyledi. 

Halk hareketleri de aynı düş kırıklığı ve kızgınlık içinde. Yerli örgütü ECUARUNARI’den Humberto Cholango, bir yerli ayaklanması olabilir diye gözdağı verdi. Benzer halk ayaklanmaları geçmişte üç tane cumhurbaşkanını alaşağı etmişti. ECUARURANI, en büyük yerli federasyonu CONAIE ve onlarca daha küçük örgüt ve hareket birleşerek Çokuluslu Kurucu Meclis Cephesi’ni kurdu. 15 Mart’ta başkent Quito’da Meclis’in halkın buyruğuna uymasını istemek için büyük bir yürüyüş planlanıyor. 

(Ekvador Büyük Millet Meclisi 13 Şubat’ta Başkan Rafael Correa’nın isteğine boyun eğerek Kurucu Meclis için referanduma gidilmesini kabul etti . Referandum 15 Nisan’da yapılacak; çevirenin notu).

14 Şubat 2007 
[Green Left Weekly’den Emine Kunter tarafından Latinbilgi için çevrilmiştir]